We hebben een Nederlandse vertaling van twee boeken van Viktor Von Weizsäcker. “Studien zur Pathogenese” en “Körpergeschehen und Neurose” uitgebracht in één deel:

Pathogenetische studies / Lichaamsgebeuren en neurose.

U kan het bestellen via het menu hierboven.

Hierbij al het voorwoord:

Voorwoord

 Gelaten, verrast, ontroerd en opstandig: Alleen met deze woorden durf, kan en moet ik dit “onmogelijke” werk van Geert en zijn mensen onthalen.

 Gelaten: Ze zijn er in geslaagd om twee werken-in-wording leven te geven en te laten leven; leven te geven in onze “moedertaal” en ze te laten leven in het scheppen van een vreemde vertrouwdheid ermee. Bestaat vertalen er niet uit om het “vreemde” in de overgang van de ene taal naar de andere te laten verschijnen en er vertrouwend mee te leren omgaan? Wie Viktor von Weizsäcker aandurft, durft het vreemde aan, want von Weizsäcker zelf heeft zich in deze twee werken in het onbekende van vreemde verhoudingen geriskeerd:

– Als arts (zowel als internist als als psychotherapeut) heeft hij het gewaagd om een “tussen-ruimte” te creëren waarbij de ziekte zelf (angina-mictiestoornis) werkt om een gemeenschappelijke basis te vinden voor de neurose, voor het psychische en het lichamelijke.

– De zieke en de ziekte in dialoog te brengen en een polyfonische netwerk op te bouwen waarbij beproeving, erotiek, moraal, zakelijkheid, metabolisme, metafysica, psychoanalytische werktuigen vanzelfsprekend met elkaar zijn verweven.

 Verrast: Ze zijn er in geslaagd om zowel vloeiend als terughoudend met het vreemde vertrouwd te geraken. Het is verrassend om pagina na pagina te mogen deelnemen aan de wijze waarop deze twee contrasterende grondkenmerken tegelijkertijd vorm krijgen.

De tekst laat zich door-lezen en onthult daardoor zijn “ritme”, zoals Maldiney het omschrijft als “auto-mouvement de l’espace”. De overgangen tussen de zinnen, de aansluitingen voor een volgende zin en de hernemingen van soms volledige passages breken een ruimte open waarin de wording van de begrippen (cirkel, functie, onderbreking, verandering) en de thema’s (het pathische, het paranoïde) van von Weizsäckers oeuvre zeer duidelijk merkbaar worden.

Deze duidelijkheid wordt nog meer merkbaar omdat er met veel terughoudendheid gewerkt wordt: om met Francis Ponge te spreken: het vloeiende en het terughoudende maken ritme mogelijk: élan retenu.

Ondraaglijk nauw verbonden met de woorden en de termen van von Weizsäcker verheffen deze twee grondkenmerken hun werk tot “stijl”. We worden aanwezig bij de tekst, want de nederlandse woorden laten ons op een pathische manier de onthullingen van von Weizsäcker volgen. We verwijzen bijvoorbeeld naar de verwevenheid tussen het narratieve en het explicatieve.

 Ontroerd: zoals het werk van de ziekte de fundering is voor een oorspronkelijke monografie van von Weizsäcker, zo is het werk van Geert en zijn mensen de fundering van een heldere uit-één-zetting van de complexe elementen uit deze twee teksten (het psycho-fysiologische, het narratief-biografische, het analytisch-therapeutische, het methodisch-epistemologische). Ontroerend hoe al deze elementen zich in een vloeiende samenhang lezen, zonder ooit de onzichtbare draad van deze samenhang te laten verschijnen en aldus te verliezen.

We kunnen alleen nog deze ontroering uitdrukken met een formule van von Weizsäcker zelf uit zijn boek “Pathosophie”, die reeds in deze twee voorliggende overgangswerken latent aanwezig is: “Het onmogelijke realiseert zich bij mirakel, maar dank zij een onophoudelijke, gedreven en geduldige arbeid (Pathosophie p. 23). Dank ervoor.

Opstandig: Wanneer Geert en zijn mensen zo’n werk aandurven en volhouden, dan houdt dat ook in dat ze verlangen dat dit werk gelezen en bestudeerd wordt: en met reden!

In onze huidige denk- en praktijkvormen waarbij ongeveer elkeen zweert bij zijn in- en uitsluitende homogeniteit, is het werk van von Weizsäcker bijzonder welkom om te kiezen voor de heterogeniteit, waarbij elke materie zijn bijzonder plaats heeft om doorheen een fasisch-ritmische beweging in een medische antropologie zijn openheid te vinden.

Bijzonder jammer dat ook deze vertaling, net zoals het werk van von Weizsäcker zelf haast gedoemd lijkt om onbekend te blijven nu het gekend is en uitnodigt om gedeeld te worden.

Zelfs al is het toegankelijk op internet voor zijn lectuur, blijven wij opstaan om een plaats te vinden in de rust van een boek, waarin pagina na pagina de tekst zich ontplooit.*

                                                                       Marc Ledoux

 * Met deze publicatie is aan deze terechte verzuchting tegemoet gekomen (n.v.d.r.).