Jean Oury

De vervreemding

Dit boek wordt in januari 2017 uitgebracht, je kan hier een exemplaar bestellen: we hebben enkel een beperkte oplage uitgegeven. Het boek kost 25€ per stuk.

Het boek is nog niet uit, en kan pas eind januari verstuurd worden.

Portokosten: 2,5€ (dus voor 1 boek  dat je wordt toegestuurd vragen we 27,5€)

Rekeningnummer: BE13 7390 1471 8739 met vermelding van je naam en aantal exemplaren.

L.S.,

In januari publiceren wij de vertaling van het boek ‘L’aliénation’ van Jean Oury. L’aliénation: de vervreemding. U hebt het woord ongetwijfeld ooit gehoord of het zelf reeds in de mond genomen. Maar hebt u er ook bij stilgestaan wat dat vreemde abstract aandoende woord eigenlijk betekent? Vervreemd, ontvreemd, bevreemd en bevreemdend, vreemdheid. De vreemdeling: de andere, hij of zij die ik ontmoet, of, waarom niet, dat andere ik van mij, dat ik niet ken en dat mij steeds – als in een droom – ontsnapt.

Jean Oury bevrijdt het woord ‘vervreemding’ uit de ketens van zijn abstractie en hij pelt het af, laag na laag, tot bij zijn historische wortels. Tegelijkertijd schrijft hij het in en bouwt hij het op, stap voor stap, heel concreet, in de realiteit van de maatschappij in het algemeen en van de psychiatrische kliniek in het bijzonder. Er zijn twee vormen van vervreemding zegt hij, en hoewel wij ze van elkaar moeten onderscheiden, zijn ze toch onvermijdelijk met elkaar verweven.

Er is de sociale vervreemding, zeker, die van Marx en van het socio-economische productieproces, maar ook die van de geobjectiveerde wetenschap, onder andere, en deze van het spreken en de taal en van het denken zelf. Er is ook de psychopathologische vervreemding die niet het effect is van een maatschappelijke ordening – zoals de antipsychiatrie het ooit voorhield – maar die aan een eigen logica beantwoordt: de logica van het verlangen.

Maar wat is dat, ‘de logica’ van het verlangen? En wat is dat ‘het gebrek’? De eenzaamheid? Of wat is dat de ‘afhankelijkheid’ en omgekeerd, de ‘onafhankelijkheid’? Is dat de ‘scheiding’? Of nog, en in een ander register, wat is dat, de schuld, de ‘objectieve’ schuld, en hoe maakt zij haar opwachting in het dagelijkse leven? En hoe articuleert zich dat met de instanties van het Ich, met het Überich? En zo blijven de vragen zich aandringend aandienen …

En dus neemt Oury ons mee op zijn trektocht, zijn rugzak vol ‘conceptuele werktuigen’, door het heel herkenbare en toch heel vreemde landschap van de psychiatrie. We ontmoeten de hoofdverpleger, de Directeur en Mijnheer de Inspecteur. We maken een omweg langs de ergotherapie, we lopen voorbij aan het kerkhof en we staan stil bij de bouw van toiletten – “Wie heeft dat beslist?”; we verwijlen in de bibliotheken van vergeten denkers – “Wie is dat, Ramón Llull? En wat heeft Tosquelles over hem gezegd?” en we laten ons met Guillaume d’Ockham, die hier ten lande ‘Willem’ wordt genoemd, meeslepen in de filosofische spinsels van de eeuw van ‘De naam van de roos’  …

In Kolonos herlezen we het verhaal van Oedipus (“… ongelooflijk naïef die kerel …”), in Iéna, Bern en Frankfurt zijn we bij Hegel te gast; in Brussel, bij Marx. Op het Franse platteland, tussen nergens en nergens verloren, worden we getuige van de dramatisch ondergang van een wijn-keuterboer, die te diep in zijn tonnen kijkt, en van zijn heropstanding … We racen, fataal, langs de oevers van de Loire, en op het kruispunt genaamd ‘de Fobie’ – “Waar zijn we toch beland?” – komen we terecht bij de marktkramers van de psychiatrische kliniek: de hystericus, de obsessioneel, de pervert, de paranoïde en de schizofrene mens …

‘De vervreemding’ vormt een leeservaring. Een leeservaring van een gesproken discours. Het boek kan in al zijn indicatieve en connotatieve tentakels bestudeerd worden, en het nodigt daartoe ook uit. Doch niet noodzakelijk. ‘De vervreemding’ kan ook beluisterd worden als een polyfoon muziekstuk: een fuga, een meerstemmige, gevarieerd zich herhalende en hernemende compositie, van de hand van een van de grote componisten van de hedendaagse psychiatrie.

Filosoof of verpleger, psychiater of poetsvrouw, patiënt of psycholoog, of wie of welke andere passant dan ook, U bent van harte welkom op de voorstelling van het boek.

(G.A.)